JADEITE ( NGỌC CẨM THẠCH )

Ngọc jadeit (hay thường được gọi là ngọc jade) được con người biết đến từ thời xa xưa. Ngay từ thời kỳ đồ đá, jat đã được con người sử dụng làm các công cụ sản xuất khác nhau. Sau này, nó được dùng nhiều để chế tạo các đồ trang sức và mỹ nghệ, nhất là ở Trung Mỹ. Ở đây nó được coi là đá thần của người Aztek và được đánh giá cao hơn cả vàng. Cho đến nay người ta đã tìm thấy các sản phẩm mỹ nghệ, các mũi tên làm từ jadeit thuộc nền văn hóa Maja xa xưa tại các nước Guatemala, Mehico, Peru, Panama, Costa Rica, tuy thế trong suốt khoảng 3000 năm, người ta không phân biệt được giữa jadeit và một loại đá quý giống nó là nephrit. Ở Trung Quốc, hai loại đá quý này đều có tên gọi chung là “ngọc” và nó tượng trưng cho sự thịnh vượng, sắc đẹp, tình hữu hảo.

Cẩm Thạch ( Jade ) là danh từ chung để chỉ hai loại đá quý riêng biệt là Jadeite và Nephrite. Nephrite màu hạn chế giữa xanh lục đến tối hay xám xanh lục, có thể trắng, vàng nhạt hay hơi đỏ. Ngọc Cẩm Thạch Jadeite thường có các màu trong xanh, trắng, cam, vàng, tím, xám và đen. Dạn tinh khiết nhất của Jadeite là màu trắng và cũng như các loại đá quý khác, màu sắc là kết quả của các tạp chất có trong Jadeite. Ngọc Cẩm Thạch Jadeite có giá trị cao nhất là màu xanh Ngọc Lục Bảo sáng và trong, nó được biết đến như là ” Jadeite Imperial” hay còn gọi là Ngọc Phỉ Thúy và chỉ có ở Miến Điện. Jadeite phổ biến ở Myanmar, Guatemala, Nga, Mỹ. Nguồn Nephrite ở Trung Quốc, Nga, Canada, New Zeland và Mỹ. Đá Jadeite đẹp nhất thế giới là từ Myanmar. Chúng được bán vào Trung Quốc từ cuối thế kỷ 16. Việt Nam chưa tìm được nguồn cẩm thạch đẹp. Toàn bộ cẩm thạch ở Việt Nam đều được nhập khẩu từ nước ngoài, chủ yếu từ Hong Kong vì đây là một trong những nơi chế tác và buôn bán cẩm thạch lớn nhất thế giới.

1. Huyền Thoại Ngọc Jadeite:

Cẩm thạch được biết ở Trung Quốc như ‘Viên Ngọc Hoàng Gia’. Trong lịch sử nghệ thuật và văn hóa khổng lồ ở Trung Hoa, Cẩm Thạch luôn luôn có một ý nghĩa rất đặc biệt, được sử dụng không chỉ cho những vị thần thiêng liêng và những hình thờ cúng, mà còn trong phần mộ trang bị cho những thành viên hoàng tộc. Thời kỳ tiền Columbia, Mayas, Aztec và Olmecs của Châu Mỹ cũng tôn kính và trọng Cẩm Thạch hơn vàng. Ai cập cổ, Cẩm Thạch được say mê như đá của tình yêu, hòa bình và sự cân bằng, sự hòa điệu.

Ở Phương tây, nhiều người thích tập hợp Cẩm Thạch trong những hộp thuốc, tẩu thuốc lá, những cái bát nhỏ hay những cái vòng. Ở Mỹ và Châu Âu, màu trắng thuần khiết hay vàng với hồng nhạt được kính trọng cao, màu xanh lục và xanh táo đặc biệt có giá trị. Ngày nay, Cẩm Thạch được xem như một biểu tượng của năng lượng, vẻ đẹp và quý giá. Cẩm Thạch được xem ‘Khuyến Khích Sáng Tạo, Sự Linh Động Tinh Thần, Sự Giữ Thăng Bằng Và Làm Hài Hòa’. Vì thế, Cẩm thạch mang cho chúng ta niềm vui, tính hoạt bát và hạnh phúc.

2. Chế Tác Ngọc Jadeite:

Ngọc Jadeite rất linh hoạt và nó có thể được cắt, khắc hay chế tác thành những hình dạng cực kỳ phức tạp. Ngọc Jadeite thường được điêu khắc, chế tác thành những nhân vật truyền thống Văn Hóa Á Đông như Đức Phật, Rồng, Phượng, Quả Đào… Ngọc Jadeite có chất lượng thấp hơn cũng được chế tác thành những loại mặt hàng gia dụng như cố, đĩa… và các đồ trang trí nội thất. Ngoài ra, Ngọc Jadeite thường được chế tác thành chuỗi hạt, vòng tay, làm nhẫn hoặc dây chuyền.

3. Chất Lượng Ngọc Cẩm Thạch:

Ngọc Jade là loại đá quý thiêng liêng và có ý nghĩa quan trọng trong nền văn hóa Trung Quốc. Người Trung Quốc đã tôn kính màu xanh Jadeite kể từ khi phát hiện ra nó ở Myanmar. Jadeite có độ chiếu sáng, kiểu dáng đẹp, trong suốt và màu đẹp có giá cao nhất trong các đá quý trên thị trường quốc tế hiện nay. Jadeite có giá trị thương mại cao hơn Nephrite. Năm yếu tố quan trọng nhất quyết định chất lượng của Ngọc Jadeite là : trọng lượng (hoặc kích thước), màu sắc, độ trong suốt, mức độ tạp chất và độ rạn nứt.

3.1. Trọng Lượng, Kích Thước:

Ngọc Jadeite có khối lượng càng lớn thì giá trị càng cao. Nếu Ngọc Jadeite đạt đến chất lượng quý thì các nơi chế tác sẽ cắt thành những lớp mỏng, bề dày lớp đá vừa đủ để ưu tiên mài các vòng đeo tay, phần còn dư sẽ làm các sản phẩm khác để tận dụng hết khối đá.

3.2. Màu Sắc:

Màu jadeite khá đa dạng: không màu, trắng, xám, lục (xanh lá), vàng, cam, hồng tím, đen… Độ màu từ đậm (mạnh) đến nhạt, hoặc sẫm tối. Màu jadeite thường phân bố không đều, thành dạng đốm nhỏ hay lớn, đá thường có từ 2 màu trở lên, cho nên loại thuần một màu và phân bố đều thì rất hiếm. Thị trường hay dùng màu của các vật sẵn có để gọi màu đá quý giúp người tiêu dùng dễ hình dung như màu lục emerald, lục táo, lục đậu, màu dầu, màu môn…

Màu Jadeite được ưa chuộng hiện nay là màu lục, thị trường Việt Nam gọi là màu lý, màu lục càng nhạt thì càng giảm giá trị. Ngọc Cẩm Thạch Jadeite có giá trị cao nhất là màu xanh Ngọc Lục Bảo sáng và trong, nó được biết đến như là ” Jadeite Imperial” hay còn gọi là Ngọc Phỉ Thúy và chỉ có ở Miến Điện. Các màu lục khác sẽ nhạt hơn, nhưng dễ tìm hơn, đó là màu lục táo, lục đậu giống màu vỏ trái táo và vỏ đậu.

3.3. Độ Trong Suốt:

Thông thường Ngọc Jadeite không bao giờ trong suốt bằng các đá quý đơn khoáng khác như Kim cương, Ruby, Saphire bởi đá có cấu tạo bởi vi hạt, vi sợi nên Jadeite hầu hết là không cho ánh sáng đi qua, một số thì trong mờ và cao nhất là bán trong (nửa trong suốt), nhưng loại này thì rất hiếm.

3.4. Tạp Chất Trong Jadeite:

Tạp chất trong đá Cẩm Thạch là hàm lượng các vật chất không phải là các khoáng của đá Cẩm Thạch (jadeite hoặc Nephrite). Đặc điểm này không thể xác định bằng mắt thường, tuy nhiên chúng ta có thể cảm nhận qua độ trong, màu sắc của đá. Cẩm Thạch càng thuần chất(hàm lượng khoáng jadeite hoặc Nephrite trong đá cao) thì đá sẽ trong hơn, màu sẽ đều hơn. Một số tạp chất có màu nâu, xám và đen làm giảm vẻ đẹp của đá và dĩ nhiên làm giảm giá trị của chúng. Để xác định đá có phải là cẩm thạch hay không, là jadeite hay Nephrite thì có thể dùng các phương pháp đo tỷ trọng và phương pháp phổ hấp thu.

3.5. Độ Rạn Nứt Của Jadeite:

Các khe nứt được tạo ra do các lực nén ép tự nhiên sau khi đá hình thành. Quá trình chế tác hoặc va chạm khi đeo cũng có thể tạo nên những khe nứt nhỏ hay lớn. Các khe nứt nhỏ do quá trình tự nhiên thường có vật chất lấp đầy, đây là một dạng tạp chất thường có màu sắc khác hẵn đá gốc làm đá không đều màu. Đá cẩm thạch rất dai chắc, khó bị mẻ, bể, nhưng nếu đá có những khe nứt lớn thì khi va chạm mạnh, đá sẽ bị tách và bể theo những khe nứt này (các vòng đeo tay là dễ bị va chạm nhất). Tuy nhiên khi chế tác, chất keo hay sáp phủ lên che lấp tất cả các vi khe nứt, người mua không thể nhìn thấy chúng dù xem với lúp tay phóng đại 10 lần. Với các thiết bị chuyên dùng tại các phòng giám định đá quý, các chuyên viên có thể xác định được các khe nứt nhỏ và mức độ ảnh hưởng xấu của chúng đối với sản phẩm cẩm thạch.

4. Tăng Cường Chất Lượng – Xử Lý Ngọc Jadeite:

Ngọc Jadeite thường được tẩy bằng axit để loại bỏ các tạp chất, việc tẩy trắng này làm cho jadeite trở nên xốp và dễ vỡ hơn vì vậy sau khi tẩy jadeite thường được ngâm tẩm polymer, làm đầy các vết nứt và cải thiện chất lượng đá. Ngọc Jadeite có thể được xử lý bằng nhiều cách khác nhau nhưng thông dụng nhất là nhuộm màu để chuyển từ màu xấu sang màu đẹp. Giá của Ngọc Jadeite tự nhiên hoàn toàn và Ngọc Jadeite đã qua sử lý thường rất khác nhau.